3 Pułk Strzelców Wielkopolskich

Historia Pułku rozpoczyna się 14 lutego 1919 kiedy to rozkazem dziennym nr 44 głównodowodzący Wojsk Wielkopolskich generał Dowbór - Muśnicki polecił sformowanie kolejnej jednostki. Jako miejsce formowania wyznaczony został obóz wojskowy w Biedrusku.

Początkowy stan pułku wynosił zaledwie 2 oficerów oraz 100 szeregowców wydzielonych z 1 Pułku Strzelców Wielkopolskich. Pierwszym dowódcą 3 Pułku Strzelców Wielkopolskich został podpułkownik Arnold Szyling, dowódcą I Batalionu porucznik Władysław Barański, II Batalionu porucznik Władysław Lewandowski, a III Batalionu podporucznik Józef Nowaczyński. Adiutantem dowódcy pułku mianowany został podporucznik Cyprian Ułaszyn, a kapelanem ksiądz Morkowski. 29 maja 1919 roku pułk otrzymał sztandar i po raz pierwszy złożył przysięgę. Wkrótce pułk ruszył na front litewsko- białoruski. W lipcu 1919 roku zapisał pierwszą z chwalebnych kart swojej historii zdobywając wraz z innymi oddziałami Wielkopolskiej Dywizji Kombinowanej twierdzę w Bobrujsku. W styczniu 1920 roku został włączony w struktury Wojska Polskiego i wówczas otrzymał nazwę 57 Pułku Piechoty Wielkopolskiej (jednak, aż do 1939 roku przy oficjalnej numeracji nadal pojawiała się poprzednia nazwa pułku, tj. 3 Pułk Strzelców Wielkopolskich).

16 września 1920 roku podczas obrony Kobrynia zginął dowódca pułku podpułkownik Arnold Szyling. Na tym stanowisku zastąpił go wtedy podpułkownik Zygmunt Rust. Pułk dalej walczył na froncie litewsko-białoruskim, a także w czasie bitwy warszawskiej. W wyniku działań wojennych pułk stracił łącznie 7 oficerów oraz 288 podoficerów i szeregowych, 706 zostało rannych, a 193 uznano za zaginionych. 14 sierpnia 1920 roku Marszałek Józef Piłsudski odznaczył 40 oficerów i żołnierzy Krzyżami Virtuti Militari oraz 51 oficerów i 385 żołnierzy Krzyżami Walecznych. Pułk podczas bohaterskich walk zdobył sztandar sowieckiego pułku kawalerii, pojmał 5380 jeńców. Na jego konto zaliczyć też trzeba zdobyte 3950 karabinów, 115 ciężkich karabinów maszynowych, 21 dział z jaszczami i zaprzęgiem, jeden pociąg pancerny z dwoma działami i 7 ciężkimi karabinami maszynowymi, 186 koni oraz dużo wozów i innych materiałów wojennych.

6 grudnia 1920 roku pod Zelwą Marszałek Józef Piłsudski udekorował sztandar 57 Pułku Piechoty razem ze sztandarami 55, 56 i 58 pułków piechoty Krzyżami Virtuti Militari. Wszystkie te oddziały wchodziły w skład 14 Dywizji Piechoty. (dawn. 1 Dywizji Strzelców Wielkopolskich). Do 24 grudnia 1920 roku pułk stacjonował w Wołkowysku, a następnie powrócił do koszar w Poznaniu. W 1923 roku pułk zmienił dowódcę, którym został podpułkownik Wiktor Unrug. W roku 1928 pełniącym obowiązki dowódcy został podpułkownik/pułkownik Eugeniusz Żongołłowicz, który w lutym 1930 roku został oficjalnym dowódcą i pozostawał nim aż do października 1934 roku, kiedy zastąpił go podpułkownik dyplomowany Tadeusz Kazimierz Rybotycki. Pułk brał udział w przewrocie majowym po stronie rządu. 10 maja 1929 roku pułk otrzymał nowy sztandar.

28 kwietnia 1937 roku do Poznania do koszar pułku przybył z wizytą król Rumunii Karol II Hohenzollern-Sigmaringen. Razem z nim przybył także marszałek Edward Rydz-Śmigły, który mianował króla Rumunii honorowym dowódcą 57 Pułku Piechoty Wielkopolskiej i ofiarował mu mundur pułkownika 57 P.P. Wlkp. Od tego czasu oficjalna nazwa pułku brzmiała: 57 Pułk Piechoty Wielkopolskiej im. Karola II Króla Rumunii. W 1939 roku dowódcami poszczególnych batalionów byli: major Stanisław Hrycek - I Batalion; major Karol Wieczorek- II Batalion; oraz major Józef Kępiński, który dowodził III Batalionem.

W czasie mobilizacji z sierpnia 1939 roku pułk powiększył się o bataliony marszowe 57 P.P. Wlkp. I 55 P.P. Wlkp., 71 kompanię kolarzy, 171 kompanię asystentacyjną, oraz 71 kompanię przeciwlotniczych karabinów maszynowych. W czasie wojny, pułk wchodził w skład Armii Poznań i razem z 14 Dywizją Piechoty walczył nad Bzurą i w obronie Warszawy.